چکیده:
در این گزارش به بررسی اجمالی وضعیت دو کشور یونان و ایرلند که دارای «بحران مشترک اقتصادی»، اما «نحوه‌ی خروج متفاوت از بحران» بودند، پرداخته شده است. اوج آشکار شدن بحران در این دو کشور در سال 2008 بود. هر دو کشور، به منظور بازپرداخت کمک‌های مالی که برای رفع بحران دریافت می‌کردند، به سیاست «ریاضت اقتصادی» روی آوردند.

با بررسی عملکردهای دو کشور یونان و ایرلند در مواجهه با بحران 2008، مشاهده می‌شود که طی سال‌های 2017-2008، شاخص‌های کلان اقتصادی در ایرلند دارای بهبود چشم‌گیری بوده است. درآمد سرانه‌ی یونان از 31997 دلار در سال 2008، به 18613 دلار در سال 2017 کاهش پیدا کرده است. اما درآمد سرانه‌ی ایرلند از 61258 دلار در سال 2008 به 69331 دلار در سال 2017 افزایش پیدا کرده است.

پرسش مهم این است که رمز «تفاوت» بین شاخص‌های کلان اقتصادی در این دو کشور به چه عاملی بازگشت دارد؟ کارشناسان بین‌المللی یکی از پاسخ‌های اساسی را در عنصر سرمایه‌ی اجتماعی جست‌وجو می‌کنند. بدین معنا که «ناکارآمدی» سیاست‌گذاری نخبگان سیاسی و هم‌چنین وضعیت فساد در کشور یونان، موجب شکل‌گیری ذهنیتی از سوی شهروندان نسبت به نظام تدبیر کشور شد که «چشم‌انداز تیره و مبهمی از آینده‌ی سیاست‌گذاری» را به‌دست داد.
سرمایه‌ی اجتماعی مشتمل بر مؤلفه‌های مختلفی است که «اعتماد عمومی» و «هم‌بستگی ملی» کانون‌های اصلی آن هستند. اعتماد عمومی در دو سطح قابل سنجش و ارزیابی است: روابط بین آحاد جامعه و روابط بین حاکمیت و آحاد جامعه. سیاست‌گذاری نخبگان سیاسی، باورپذیری و اعتماد شهروندان را طلب می‌کند. بدین معنی که بدون اعتماد عمومی و روابط مناسب آحاد جامعه با حاکمیت، امیدی به تحقق اهداف و سیاست‌گذاری‌ها وجود نخواهد داشت. در کشورهای جهان، بازتولید سرمایه‌ی اجتماعی و اعتماد عمومی، منوط به حُسن کارکرد حاکمیت سیاسی است. حسن کارکرد حاکمیت سیاسی، موجب «اعتبار سیاست‌گذار» می‌‌شود. بنابراین «اعتماد عمومی» وابسته به «اعتبار سیاست‌گذار» است.

برای بهره‌گیری راهبردی در خصوص نحوه‌ی مدیریت بحران اقتصادی در کشورهای یونان و ایرلند برای ج.ا.ایران، قبل از هر اقدامی باید به بررسی سنخیت‌ها و یا عدم سنخیت‌های ج.ا.ایران با هریک از کشورهای مورد بررسی پرداخت. با بررسی‌های به‌عمل آمده و براساس وضعیت شاخص‌های کلان اقتصادی، متأسفانه اقتصاد ایران دارای شباهت‌های بیش‌تر با اقتصاد یونان است. رئوس شباهت‌های اقتصاد ایران با یونان را می‌توان در محورهای زیر دسته‌بندی نمود:

-   ایجاد تعهدات فراوان از سوی نخبگان سیاسی با اهداف سياسي و اجتماعی
-   بحران بدهی
-   پذیرش با تأخیر اصول و مبانی اقتصاد متعارف از سوی نخبگان سیاسی
-   تأمین رفاه اجتماعی «اکنون» با هزینه‌کرد از «فردا»
در مقابل دو کشور یونان و ج.ا.ایران، دارای تفاوت‌های اساسی نیز در سیاست‌گذاری‌ها هستند. در ادامه به چند تفاوت مهم میان آن‌ها اشاره می‌شود.
- عضويت يونان در اتحادیه‌ی پولی يورو
-   بهره‌گیری یونان از خدمات مشاوره‌اي و حمايت‌هاي مالي نهادهاي اروپايي
«پايين» بودن نسبت بدهي‌ها به تولید ناخالص در ج.ا.ایران
«درآمدهاي نفتي» در ج.ا.ایران
ج.ا.ایران برای مدیریت مناسب بحران اقتصادی، باید بیش از پیش به رفع چالش‌های موجود در خصوص «سرمایه‌ی اجتماعی» توجه کند و تمرکز جدی برای «بازتولید اعتماد عمومی» از طریق اتخاذ «سیاسیت‌گذاری‌های مناسب اقتصادی» داشته باشد.

برای دریافت مقاله «نقش سرمایه‌ی اجتماعی در مدیریت بحران اقتصادی (با تأکید بر نمونه‌ی مدیریت بحران در یونان و ایرلند) و دلالت‌هایی برای ج.ا.ایران » کلیک نمایید

گروه مشاوران مدیریت و مطالعات راهبردی تدبیر