توانمندسازی اقتصادی و اجتماعی جوامع محلی با اجرای طرح آفتاب توسط بنیاد برکت

طرح آسمان (آیین‌نامه‌ی سرمایه‌گذاری مردمی و اشتغال نیروی انسانی)

کميته‌ی تحقيق و توسعه‌ی بنياد برکت با رسالت شناسایی و خلق فناوری‌های نوين در حوزه‌ی فقرزدايی و محروميت‌زدايی و با هدف تسهيل

مسير دستيابی جوامع کم‌تر توسعه‌يافته به رشد پايدار، به طراحی نظام‌ها، مدل‌ها و روش‌هايی می‌‌پردازد که مجموعه‌‌ی آن‌ها تحت نگاهی يکپارچه، محرک و زمينه‌ساز توسعه‌ی پايدار است. 

مستند حاضر با عنوان «آيين‌نامه‌ی سرمايه‌گذاری مردمی و اشتغال نيروی انسانی» که به اختصار «آسمان» ناميده می‌شود از جمله طراحی‌هايی است که در مقياس شهرستان به تنظيم رابطه ميان متغيرهای اصلی اثرگذار بر امر فقرزدايی می‌پردازد و نويد بخش حرکت به سمت ارتقای سطح معيشت در دامنه‌ای گسترده و در شکلی پايدار می‌باشد.

در اين مستند سعی شده است مجموعه‌ای با دو ويژگی علمی و کاربردی تدوين گردد تا برای تمامی فعالان در حوزه‌ی فقرزدايی و محروميت‌زدایی مرجعی قابل استفاده باشد. از اين روی در ابتدا رويکردها و مبانی ناظر بر تدوين آيين‌نامه و در ادامه‌ی متن آيين‌نامه به مثابه نظامی پويا ارایه شده است. هم‌چنين به منظور تسهيل اجرای نظام مزبور، مجموعه‌ی فرم‌های مورد نياز در بخش پيوست قرار داده شده است. از آنجا که بهره‌گيری از اين کتاب به عنوان راهنمای عمل، يکی از کاربردهای اصلی آن به شمار می‌آيد؛ سعی شده است در بخش مبانی، ضمن بيان صريح مبانی فکری پشتيبان، تعاريف و مدل‌ها، اصل اختصار رعايت گردد تا توازنی ميان بخش نظری و عملی، ايجاد شود. لازم به ذکر است اين مجموعه، حاصل انجام مطالعات گسترده‌ی نظری و تطبيقی، بررسی تجربيات بين‌المللی و ملی هم‌چنين تحليل اجرای مفاهيم و روش‌های عملياتی شده است که به منظور تسهيل در بهره‌گيری، اهم مبانی، اصول و يافته‌ها، به صورت نظام‌مند و در قالب مدلی جامع  و قابل استقرار تدوين شده است.

فایل طرح آسمان (آیین‌نامه‌ی سرمایه‌گذاری مردمی و اشتغال نیروی انسانی) را از این‌جا دریافت کنید

این کتاب به عنوان حلقه‌ی تکمیل‌کننده‌ی چهارچوب مفهومی توسعه‌ی مناطق روستایی منتشر شده، موضوعاتی هم‌چون تعاریف، اهداف و راهبردها، جامعه‌ی هدف و دامنه‌ی مکانی و زمانی، مراحل اصلی و ساختار اجرایی طرح اشتغال‌زایی اجتماع‌محور «سحاب» (سرمایه‌گذاری حمایتی اشتغال برکت) مورد بررسی و واکاوی قرار گرفته است.

هم‌چنین در بخش اول کتاب، اطلاعاتی درباره‌ی مبانی نظری موضوعاتی هم‌چون رویکرد معیشت پایدار، چهارچوب مفهومی توسعه‌ی مناطق محروم و روستایی برکت، تأمین مالی خرد و چهارچوب مفهومی طرح «سحاب» به مخاطبان ارایه شده است.

دکتر محمود عسکری آزاد، رییس کمیته‌ِی تحقیق و توسعه‌ی‌ِ بنیاد برکت در مقدمه‌ی کتاب آورده است: «بنیاد برکت هدف اصلی خود را توسعه‌ی کسب‌وکارهای پایدار و توانمندسازی اقتصادی و اجتماعی جوامع محروم با توجه به مزیت‌های نسبی و رقابتی مناطق روستایی قرار داده است. جامعه‌ی روستایی، سرمایه‌ی انسانی و اجتماعی کشور و پایه‌ی اصلی تلاش تولید و توسعه‌ی پایدار است. بنیاد برکت با تدوین چهارچوب مفهومی توسعه‌ی مناطق محروم و روستایی که مبتنی بر مبانی علمی و تجربیات بین‌المللی الگوهای توسعه و نیز توجه به نقاط قوت و ضعف مناطق روستایی و محروم است، سعی دارد با برنامه‌ی مشخص و در گام‌های عملیاتی به محرومیت‌زدایی از مناطق روستایی و ایجاد اشتغال پایدار در آن جوامع بپردازد و از این‌رو، طرح‌های «آسمان، آفتاب، سحاب و مهتاب» طراحی و تدوین شده است.»

وی در بخش دیگری از مقدمه ادامه داده است: «سرمایه‌گذاری حمایتی اشتغال برکت که از آن تحت عنوان «سحاب» یاد می‌شود، یکی از اعضای سه‌گانه‌ی مدل توسعه‌ی اشتغال مناطق محروم و روستایی است که رسالت اصلی آن ایجاد اشتغال و پایدارسازی آن در طول زمان است. بدین منظور، طرح «سحاب» سعی دارد تا با حمایت از اشتغال در مناطق روستایی و محروم در قالب توانمندسازی اقتصادی از طریق حمایت‌های فنی و آموزشی و تأمین اعتبارات خرد و نیز نظارت کامل بر استقرار و استمرار شغل توسط مجریان و تسهیل‌گران، رسالت خود را به انجام رساند.»

برای دریافت متن کتاب «سحاب؛ آیین‌نامه‌ِ‌ی اجرایی طرح سرمایه‌گذاری حمایتی اشتغال برکت»، این‌جا، کلیک کنید.

برای دریافت فایل این کتاب به زبان انگلیسی، این‌جا کلیک کنید.

برای دریافت فایل این کتاب به زبان عربی، این‌جا کلیک کنید.

کتاب مهتاب (مدل هادی تلاش اقتصادی برکت) «1»، پرورش دام سبک

یکی از مأموریت‌های اصلی بنیاد برکت وابسته به ستاد اجرایی فرمان حضرت امام(ره)، توسعه‌ی کسب و کار پایدار و توانمندسازی اقتصادی و

اجتماعی جوامع محروم مبتنی بر مزیت‌های نسبی مناطق است. در راستای تحقق این مأموریت، تدوین راه­کارهای نوآورانه به منظور جلب مشارکت فراگیر جامعه‌ی محلی و توان­افزایی آنان به منظور ارتقای سطح رفاه مردم  و  ایجاد زمینه‌ی توسعه‌ی پایدار در مناطق هدف در اولویت کار بنیاد برکت قرار گرفت. نتیجه‌ی این تمرکز، طراحی الگوهای مختلف برای فقرزدایی و محرومیت­‌زدایی بر مبنای تعریف و اجرای سلسله مطالعات پژوهشی و میدانی، بررسی هدف‌مند تجربیات گوناگون ملی و بین‌المللی در حوزه‌ی محرومیت‌­زدایی بوده است که در هر یک از این الگوها و روش­‌های تدوینی، علاوه بر ترسیم مسیر، به نحوه سازمان‌دهی و چگونگی مشارکت سایر بخش­‌ها اعم از بخش عمومی، خصوصی، سازمان­های مردم‌نهاد، تعریف نقش هر یک از ذی‌نفعان، تکمیل زنجیره‌ی تأمین هر فعالیت و نقش مردم جامعه‌ی محلی توجه ویژه شده است.

در همین زمینه، بنیاد برکت وابسته به ستاد اجرایی فرمان حضرت امام(ره)، الگویی را با توجه به شرایط و ویژگی­‌های مناطق مختلف کشور با تمرکز بر سطحی گسترده‌تر تدوین کرده است. این الگو، تحت عنوان «آیین‌‌نامه‌ی سرمایه­‌گذاری مردمی و اشتغال نیروی انسانی - آسمان» به دنبال ایجاد رشد فراگیر در مناطق محروم و توسعه‌ی کسب و کار و اشتغال، تحت رویکرد اصلی معیشت پایدار است. «آسمان» راهی برای ایجاد پیوند میان سرمایه‌ی اجتماعی و اقتصادی در یک جامعه با تمام فرصت­‌ها و محدودیت­‌های دنیای واقعی است که میان توانمندی جامعه و بازارهای محلی، پلی از جنس مشارکت، توسعه‌ی اجتماعی و اقتصادی می­‌زند و زمینه‌ی تقویت چرخه‌ی عرضه و تقاضا را به عنوان زیربنای درآمدزایی و اشتغال، در سطحی نظیر یک شهرستان فراهم می­‌آورد.

«آیین‌نامه‌ی فقرزدایی و توان­افزایی برکت - آفتاب» یکی دیگر از الگوهای مورد عمل بنیاد برکت است که با هدف كمك به تسريع فرآيند فقرزدايي از طریق توانمندسازی جوامع محلی مبتنی بر بهره­‌گیری از رویکرد مشارکتی و اقدام اجتماعی به‌جاي تصدي­‌گري، تدوین شده است. تحت گستره‌ی «آفتاب»، پیش از تعیین ظرفیت­‌های محلی برای انجام و توسعه‌ی کسب‌وکار، فرآیند توانمندسازی آغاز می­‌شود تا مردم جامعه‌ی محلی بتوانند به‌طور فعال در تصمیم­‌گیری­‌ها و پذیرش مسئولیت، ایفای نقش نمایند. بی­‌تردید بنیاد برکت بر این باور است که غلبه بر فقر و محرومیت، نیازمند آن است که مردم، خود از توانمندی لازم برای شناخت فرصت­‌ها و محدودیت­‌های محیطی برخوردار گردیده و مهارت و دانش زندگی در شرایط محیطی را کسب نمایند. 

و در نهایت «مهتاب» یا «مدل هادی تلاش اقتصادی برکت»، که به عنوان ضلع سوم و حلقه‌ی تکمیل‌کننده‌ی «مدل توسعه‌ی روستا» تلقی می‌شود. «مهتاب» در پی آن است تا با ارایه‌ی طرح‌‌ها و مدل‌های کسب‌وکار خرد با توجه به زمینه‌ها و ظرفیت‌های روستایی، پیونددهنده‌ی مجموعه‌های «آسمان» و «آفتاب» باشد. اگر در آسمان به دنبال تولید خانگی و خرد هستیم و در آفتاب در جست‌‌وجوی پشتیبانی و تأمین چرخه‌ی تولید تلاش می‌کنیم، در مهتاب مدل‌های کسب و کار را به منصه‌ی ظهور می‌گذاریم.

کسب‌وکارهای کوچک روستایی از قابلیت‌های خاصی برخوردارند که با استفاده از آن‌ها می‌توان تأثیر قابل‌توجهی بر توسعه‌ی اقتصادی و اجتماعی روستا گذاشت. با این حال فقدان مدل و طرح مناسب یکی از عوامل مهمی است که مانع از رونق این قبیل کسب و کارها و توجه مناسب روستانشینان به آن‌ها شده است. از این‌رو، کمیته‌ی تحقیق و توسعه‌ی بنیاد برکت سعی کرده است  تا با فراهم آوردن مجموعه‌ی «مهتاب» این مانع را برطرف کرده و با ارایه‌ی مدل‌ها و طرح‌های متناسب با شرایط محلی و روستایی گامی در راستای رونق و شکوفایی کسب‌وکارهای مذکور بردارد. با توجه به تعدد و تنوع زمینه‌های کسب و کار در روستاها، «مهتاب» به صورت یک مجموعه و سلسله‌وار منتشر خواهد شد. از آن‌جا که دام‌پروری از حوزه‌های مهم اشتغال روستایی به شمار می‌آید و از نقطه‌نظر بازاریابی از وضعیت مناسبی نیز برخوردار است،

اولین نسخه از «مهتاب» به دام‌های سبک شامل  گوسفندداری و  پرورش بز اختصاص داده شده است. بر همین اساس، در این مجلد سعی شده است با استفاده از مطالعات و تحقیقات انجام گرفته توسط مؤسسه‌های ذی‌ربط و استفاده از کارشناسان متخصص پرورش گوسفند و بز، مباحث مربوط به آن‌ها به‌طور همه‌جانبه مورد بررسی قرار گرفته و با بیانی روشن و ساده، در قالب مدلی قابل اجرا تهیه و در اختیار خانوارهای روستایی علاقه‌مند به این  حرفه قرار گیرد.

برای دریافت فایل کتاب مهتاب (مدل هادی تلاش اقتصادی برکت) «1»، پرورش دام سبک، این‌جا کلیک کنید.

کتاب مهتاب (مدل هادی تلاش اقتصادی برکت) «2»، نیروگاه خورشیدی خانگی

با توجه به این‌که از  یک سو اغلب مناطق روستایی و محروم کشور از نظر میزان و شدت تابش خورشید در وضعیت مناسبی قرار دارند و از سویی دیگر بنابر قانون، دولت و وزارت نیرو متعهد به خرید برق تولیدی نیروگاه‌های خورشیدی به مدت بیست سال هستند، سرمایه‌گذاری در این حوزه می‌تواند درآمد مناسبی برای افراد علاقمند ایجاد کند. بر همین اساس «مهتاب2» تحت عنوان «نیروگاه خورشیدی خانگی» به این موضوع و چگونگی احداث یک نیروگاه 5 کیلوواتی در پشت بام منازل مسکونی دارای انشعاب برق، پرداخته است. بدین منظور، خواننده ابتدا با سیستم‌های فتوولتائیک و برق خورشیدی و انواع آن‌ها که به دو نوع متصل به شبکه و منفصل از شبکه تقسیم می‌شوند، آشنا می‌‌شود. در ادامه به صورت جزیی‌تر به روش کار، تجهیزات و وسایل مورد نیاز از قبیل پنل خورشیدی، استراکچر، اینورتر، کنتور و... برای راه‌اندازی یک نیروگاه برق خورشیدی خانگی متصل به شبکه، آگاهی پیدا می‌کند. وضعیت ایران از نظر انرژی تابشی خورشید مورد بررسی قرار می‌گیرد و میزان و شدت تابش خورشید به تفکیک مراکز استان‌ها بیان می‌شود. سپس قوانین حمایت‌کننده از تولید برق خورشیدی مرور می‌شوند و شرایط و ضوابط احداث نیروگاه خانگی و فرآیند اداری آن تشریح می‌شوند. در خاتمه نیز توجیه اقتصادی طرح و میزان هزینه‌ها و درآمدهای برآوردی از احداث یک واحد نیروگاه کوچک خانگی بیان می‌شود تا راهنمایی باشد برای تصمیم‌گیری افراد علاقه‌مند به احداث یک نیروگاه خانگی. البته به عنوان مباحث تکمیلی در بخش پیوست‌ها نیز به تشریح شرایط کلی و مشخصات فنی نصب سامانه‌های برق خورشیدی و نیز نمونه قرارداد خرید تضمینی برق خورشیدی پرداخته شده است.

برای دریافت فایل کتاب مهتاب (مدل هادی تلاش اقتصادی برکت) «2»، نیروگاه خورشیدی خانگی، این‌جا کلیک کنید.